Món xôi ngũ sắc là đặc sản của đồng bào dân tộc Tày vùng cao Tuyên Quang đây cũng là món ngon mà người dân nấu để đón chào một năm mới.
Người Tày quan niệm xôi ngũ sắc gồm các màu đỏ tươi, đỏ thẫm, vàng, nâu và tím tượng trưng cho ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Màu xôi khi làm xong càng đẹp thì năm ấy gia đình càng làm ăn phát đạt, thịnh vượng.
» Xem thêm: Xôi phồng chợ lớn làm say lòng du khách đi đến An Giang
Nội dung chính
Nguyên liệu làm món xôi ngũ sắc của người Tày Tuyên Quang:
Để có món xôi ngũ sắc, người làm phải chọn gạo nếp nương mới gặt, hạt to đều và dùng những cây cỏ thiên nhiên để tạo màu xôi. Lá co khảu thường được dùng để tạo màu; lá co khảu cắm thành màu xanh tím, co khảu đeng thành màu đỏ. Để tạo màu vàng, bà con thường dùng lá củ hản mẩu màu vàng nghệ.
Ngoài ra, một nguyên liệu không thể thiếu là một loài hoa rừng có mùi thơm rất đặc biệt dùng để đồ xôi. Loài hoa này chỉ nở một lần vào tháng 2 âm lịch, do vậy bà con dân tộc Tày thường hái về phơi khô rồi cất dùng quanh năm.
Cách làm món xôi ngũ sắc của người Tày Tuyên Quang:
Gạo nếp vo sạch, ngâm nước từ tối hôm trước để gạo nở đến độ vừa phải cho dễ thấm màu. Để nhuộm xôi vàng, lấy lá củ hản mẩu hòa vào nước ấm pha thêm một chút muối, để nguội rồi cho gạo nếp vào ngâm. Thời gian ngâm nước màu chỉ độ một giờ, khi xôi chín sẽ ngả màu vàng rất đẹp và thơm. Xôi đỏ thì dùng lá co khảu đeng luộc kỹ, lọc lấy nước để nguội, cho vào ngâm gạo nếp như xôi vàng. Xôi tím cũng dùng lá co khảu đeng nhưng đem giã với tro bếp.
Trước khi giã đem lá đốt qua lửa cho héo. Lượng tro cũng cho vừa phải nhưng nhất thiết phải là tro than củi. Xôi màu nâu thì phức tạp hơn. Trước hết phải ngâm gạo nếp màu đỏ, sau đó lại đem ngâm nước lá co khảu cắm giã tro (nước lá xôi màu tím), một giờ sau vớt ra sẽ thành màu nâu. Cuối cùng là xôi màu đỏ thẫm. Xôi màu này khó làm nhất nên chỉ có người nhiều kinh nghiệm mới làm được. Loại xôi này phải dùng gạo nếp đã nhuộm đỏ sau đó ngâm với nước lá co khảu cắm hai lần với một tỷ lệ rất ít, nhạt mới thành màu đỏ thẫm.
Cách đồ xôi ngũ sắc:
Cách cho hoa vào lúc nào để tạo mùi thơm và chọn bao nhiêu lá co khảu để cho ra các màu, đó là một nghệ thuật chỉ người Tày mới biết làm. Sau khi ngâm gạo nếp thành các màu vừa ý, người Tày mới cho vào chõ để đồ. Chiếc chõ đồ xôi này cũng rất đặc biệt, cao và làm bằng gỗ. Khi đồ, người ta cho gạo vào trong chõ, tưới thêm một chút nước, đậy nắp rồi đặt vào chảo nước sôi. Khi nào có mùi thơm bốc ra từ chõ là xôi đã chín.
Nếu có dịp đến với đồng bào dân tộc Tày Tuyên Quang thì bạn đừng quên thưởng thức món xôi ngũ sắc hấp dẫn này nhé!
